HRM
ಗಿಡದಿ ನಗುತಿರುವ ಹೂ ಪ್ರಕೃತಿಸಖನಿಗೆ ಚೆಂದ
ಮಡದಿ ಮುಡಿದಿರುವ ಹೂ ಯುವಕಂಗೆ ಚೆಂದ
ಗುಡಿಯೊಳಗೆ ಕೊಡುವ ಹೂ ದೈವಭಕ್ತಗೆ ಚೆಂದ
ಬಿಡಿಗಾಸು ಹೂವಳಗೆ – ಮಂಕುತಿಮ್ಮ
ಹಸುರುಹಸುರಿನ ಎಲೆದುಂಬಿದ ಗಿಡ. ಅದರಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಹೂ. ಅರಳಿದ ಹೂವಿನಲ್ಲಿ ಮುಗುಳುನಗು –ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುವವನಿಗೆ ಇದೆಲ್ಲವೂ ಚೆಂದವೊ ಚೆಂದ. ಅವನಿಗೆ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಸುಂದರವಾದದ್ದು ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೂ ಇರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ.
ಆದರೆ ಯೌವನ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿರುವ ಯುವಕನಿಗೆ ಯಾವುದು ಚಂದ? ಅವನ ಮನವೆಲ್ಲ ಮಡದಿಯತ್ತ ತುಡಿಯುತ್ತಿದೆ. ಮಡದಿಯ ರೂಪಸಿರಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರುವ ಯುವಕನಿಗೆ ಅವಳು ತುರುಬಿನಲ್ಲಿ ಮುಡಿದಿರುವ ಹೂವೇ ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಚಂದ.
ದೈವಭಕ್ತನ ಭಾವನೆ ಬೇರೊಂದು. ಅವನು ದೇವರನ್ನೆ ನಂಬಿದ್ದಾನೆ. ದೇವರ ಆರಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ದೇವರ ಪ್ರಸಾದಕ್ಕಾಗಿ ಕಾದಿದ್ದಾನೆ. ಗುಡಿಯ ಅರ್ಚಕರು ದೇವರ ಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಕೊಡುವ ಹೂವೇ ಅವನಿಗೆ ಎಲ್ಲದಕ್ಕಿಂತ ಚೆಂದ. ಅವನ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಆ ಹೂವು ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಮನಮೋಹಕ.
ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ನೀವು ಹೇಗೆ ಕಾಣುತ್ತೀರಿ ಎಂಬುದು ನಿಮ್ಮ ಮನಃಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಗಿಡದಲ್ಲಿರುವ ಹೂ ದೈವಭಕ್ತನಿಗೆ ಚಂದ ಕಾಣಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಅದೇ ಹೂ ದೇವರ ಪ್ರಸಾದವಾಗಿ ಕೈಸೇರಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಅವನಿಗೆ ಚಂದವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಗಿಡದ ಹೂ ಮಡದಿಯ ಮುಡಿ ಸೇರಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಯುವಕನಿಗೆ ಅದು ಸುಂದರವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ವಸ್ತು ಒಂದೇ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಅದನ್ನು ಕಾಣುವ ದೃಷ್ಠಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಹೀಗೆ ಸರಳವಾಗಿ ಈ ಮುಕ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು.
ಅದೇ ವಸ್ತುವಿಗೆ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಆಯಾಮವೂ ಇರಬಹುದು. ಗಿಡದಿಂದ ಕಿತ್ತು ತಂದ ಹೂವನ್ನು ಮಾರುವ ಹೂವಾಡಗಿತ್ತಿಗೆ (ಹೂವಳಗೆ) ಅದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಚಂದ ಕಾಣಿಸಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಅದು ಅವಳಿಗೆ ಜೀವನಾಧಾರ. ಅದನ್ನು ಮಾರಿದರೆ ಅವಳಿಗೆ ಸಿಗೋದು ಬಿಡಿಗಾಸು. ಅದರಿಂದಲೇ ಅವಳ ಜೀವನ ಸಾಗಬೇಕು. ಹಾಗಿರುವಾಗ ಅದರ ಚಂದ ನೋಡುತ್ತ ಕೂರಲು ಅವಳಿಗೆ ಪುರುಸೊತ್ತಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ಬಳಿಯಿರುವ ಹೂಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವವರು ಬಂದಾರೇ ಎಂದು ಕಾಯುವುದರಲ್ಲೇ ಅವಳ ದಿನ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ.
ಗಿಡದಿ ಹೂ ನಗುತಲಿರೆ ನೋಡಿ ನಲಿವನು ಜಾಣ
ಗುಡಿಗದನು ಕೊಂಡೊಯ್ವೆನೆನ್ನುವನು ಭಕುತ
ಮಡದಿ ಮಕ್ಕಳ ಮುಡಿಗದೆನ್ನುವನು ಸಂಸಾರಿ
ಸಡಲದೆದೆಯವನಾರು? – ಮರುಳ ಮುನಿಯ
ಹೂವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಬದುಕಿನ ಇನ್ನಷ್ಟು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ನಮಗೆ ಈ ಮುಕ್ತಕದಲ್ಲಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ, ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ.ಯವರು.
ನಳನಳಿಸುವ ಗಿಡದಲ್ಲಿ ನಗುತ್ತಿರುವ ಹೂ ಅಲ್ಲೇ ಇರಲಿ; ಗಿಡದಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೇ ಅದು ಮನಮೋಹಕವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾ ಸಂತೋಷ ಪಡುವವನು ಜಾಣ. ಹೂ ಗಿಡದಲ್ಲಿದ್ದರೇ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಎಂಬುದು ಅವನ ಭಾವ. ಅದನ್ನು ಕೀಳಬೇಕೆಂದು ಅವನಿಗೆ ಅನಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ.
ಇನ್ನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಗಿಡದಲ್ಲಿರುವ ಹೂವನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಮೂಡುವ ಭಾವ ಬೇರೆ. ಅದು ದೇವರ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿರಬೇಕು;ದೇವರ ಮುಡಿಗೇರಬೇಕು; ಹೂ ಅಲ್ಲಿರುವುದೇ ಸೂಕ್ತ ಎಂಬುದು ಇವನ ಭಾವ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಅವನು ದೇವರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸ ಇಟ್ಟವನು. ಈ ಭೂಮಿಯ ಎಲ್ಲವೂ ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಬೇಕು ಎಂದು ನಂಬಿದ ಅವನೇ ಭಕ್ತ.
ಮತ್ತೊಬ್ಬನಿದ್ದಾನೆ – ಗಿಡದ ಹೂ ಮಡದಿ ಮಕ್ಕಳ ಮುಡಿಯಲ್ಲಿರಬೇಕು; ಅದು ಹುಟ್ಟಿದ್ದೇ ಅವರ ಮುಡಿಗೇರಲಿಕ್ಕಾಗಿ ಎಂದು ಭಾವಿಸುವವನು. ಹೂವನ್ನು ಗಿಡದಲ್ಲೇ ಇರಗೊಟ್ಟರೆ, ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಡಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ; ಅದರ ಬಾಳು ವ್ಯರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸುವ ಇವನು ಸಂಸಾರಿ. ಇವನಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದವರ ಚಿಂತೆ. ಎಲ್ಲವೂ ತನ್ನವರ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಇದೆಯೆಂದು ಅವನಿಗೆ ಅನಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ಮೂರೂ ತರಹದ ಭಾವನೆಗಳಿಗೆ ನೀವು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆಗ ನಿಮ್ಮ ಎದೆ ಹಗುರವಾಗುತ್ತದೆ (ಸಡಿಲವಾಗುತ್ತದೆ). ನನ್ನ ಯೋಚನೆಯೇ ಸರಿ ಎಂಬ ಹಟಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದರೆ ಎದೆ ಭಾರವಾದೀತು; ಬದುಕು ಜಟಿಲವಾದೀತು. “ಅವರವರ ಭಾವ ಅವರವರಿಗೆ ಸರಿ” ಎಂಬ ಅರಿವು ಮೂಡಿದಾಗ ತಪ್ಪು ಗ್ರಹಿಕೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಅಲ್ಲವೇ?
ಹೊಳಪು ಹೊಳಪಿನ ನಡುವೆ ಬಿಡುವಿನಿತು ರತ್ನದಲಿ
ಬೆಳಕು ಬೆಳಕಿನ ನಡುವೆ ಅನಿತಿನಿತು ನೆರಳು
ಬೆಳಸು ಬೆಳಸಿನ ಸಾಲು ನಡುವೆ ಬದಿ ಗದ್ದೆಯಲಿ
ಉಳಿವಿಗಳಿವಿನ ನೆಲೆಯೊ – ಮಂಕುತಿಮ್ಮ
ರತ್ನವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದೀರಾ? ಅದರ ಮೈಯಲ್ಲಿ ಹೊಳಪೇ ಹೊಳಪು. ಸರಿಯಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದರೆ ನಮಗೆ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆ ಹೊಳಪನ್ನು ಎತ್ತಿ ಕೊಡುವುದು ಆ ಹೊಳಪು ಹೊಳಪಿನ ನಡುವಿನ ಹೊಳಪಿಲ್ಲದ ಅಂಶ ಎಂಬುದು. ಇಂತಹ ರತ್ನದ ಉಪಮೆಯ ಮೂಲಕ ಬದುಕಿನ ದೊಡ್ಡ ಸತ್ಯವನ್ನು ತೋರಿದ್ದಾರೆ ಮಾನ್ಯ ಡಿ. ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು, ಈ ಮುಕ್ತಕದಲ್ಲಿ.
ಬೆಳಕು ಕಣ್ಣಿಗೆ ರಾಚುತ್ತದೆ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಬೆಳಕಿನ ಕೋಲುಕೋಲುಗಳ ನಡುವೆ ನೆರಳಿದೆ. ಆ ನೆರಳಿನ ಕತ್ತಲು ಇಲ್ಲವಾದರೆ ನಮಗೆ ಬೆಳಕು ಕಂಡೀತೇ? ಅದಿಲ್ಲದೆ ಬೆಳಕಿನ ಅನುಭವ ನಮಗಾದೀತೇ?
ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಸೋಲೂ ಇದೆ, ಗೆಲುವೂ ಇದೆ. ಹಾಗಿರುವಾಗ, ಗೆಲುವು ಮಾತ್ರ ನನಗಿರಲಿ, ಸೋಲು ಬೇಡವೇ ಬೇಡ ಎನ್ನಲಾದೀತೇ? ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವತ್ತೂ ನಾನೇ ಮೊದಲಿಗನಾಗಬೇಕು. ಓಟದ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ನಾನೇ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಬೇಕು. ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತೀ ಬಾರಿ ನನಗೇ ಭಡ್ತಿ ಸಿಗಬೇಕು. ಹೀಗೆಲ್ಲ ಹಪಹಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಸೋಲು ನುಗ್ಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಆಗ ಹತಾಶರಾಗಿ ಪ್ರಪಾತಕ್ಕೆ ಬೀಳಬಾರದು. ಸೋಲೇ ಗೆಲುವಿನ ಸೋಪಾನವೆಂದು ಮುನ್ನಡೆಯಬೇಕು. ಮುಂದಿನ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಗೆಲುವು ನನ್ನದಾಗಲಿದೆ ಎಂಬ ಆತ್ವವಿಶ್ವಾಸ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಹಸುರು ಗದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತ ನೆಲವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಬೆಳೆದು ನಿಂತ ಪೈರಿನ ಸಾಲುಸಾಲು. ನಡುವೆ ಇದೆ ಬದು. ಮತ್ತೆ ಪೈರಿನ ಸಾಲುಸಾಲು.
ಬದುಕಿನಲ್ಲಿಯೂ ಹಾಗೆಯೇ. ಉಳಿವು ಮತ್ತು ಅಳಿವು ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇವೆ. ಹುಟ್ಟಿನ ಜೊತೆಗೇ ಸಾವು ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಬಂದಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಸತ್ಯ ನಮಗೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಈ ಸತ್ಯ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ನಾವು ತಯಾರಿಲ್ಲ. ಬದುಕಿನ ನಶ್ವರತೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ನೆಮ್ಮದಿಯ ನೆಲೆ.
ಅದರ ಬದಲಾಗಿ, ನಾನು ಶಾಶ್ವತ ಎಂಬಂತೆ ಬದುಕಿದರೆ ಅಂತ್ಯ ದಾರುಣವಾದೀತು. ಹಿಟ್ಲರ್, ಸದ್ದಾಂ ಹುಸೇನ್, ಗಡಾಫಿ – ಇಂಥವರು ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಮಾಡಿದ್ದು ಹಿಂಸೆ. ತಮಗೆ ಸಾವೇ ಇಲ್ಲ ಎಂಬಂತೆ, ಸಾವಿರಾರು ಜನರನ್ನು ಕ್ರೌರ್ಯದಿಂದ ಸಾಯಿಸುತ್ತ ಜೀವಿಸಿದ ಇವರೂ ಕೊನೆಗೊಂದು ದಿನ ಸತ್ತರು – ಅವರು ಇತ್ತ ಹಿಂಸೆಯೇ ಅವರನ್ನು ಮುತ್ತಿಕೊಂಡು ಕೊಂದಿತು.
ಇನ್ನಾದರೂ ನಮ್ಮ ಬೆನ್ನಿಗಿರುವ ಸಾವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳೋಣ. ಇದೇ ನಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ದಿನವೆಂಬಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯತನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಬದುಕೋಣ.
ಕರಿಮೋಡ ಬಿಳಿಮೋಡ ಸರಿಪಣಿಯವೊಲು ಪರಿಯೆ
ನೆರಳೊಮ್ಮೆ ಬೆಳಕೊಮ್ಮೆ ಮುಸುಕುವುದು ಧರೆಯ
ಕರುಮ ಮೇಘದಿನಂತು ಮಬ್ಬೊಮ್ಮೆ ತೆರೆಪೊಮ್ಮೆ
ಬರುತಿಹುದು ಬಾಳಿನಲಿ – ಮರುಳಮುನಿಯ
ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕರಿಮೋಡದ ನಂತರ ಬಿಳಿಮೋಡ, ಇದನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಇನ್ನೊಂದು ಕರಿಮೋಡ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ –ಸರಪಣಿಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ. ಈ ಉಪಮೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು, ಜೀವನದ ದೊಡ್ಡ ಸತ್ಯವೊಂದನ್ನು ನಮ್ಮ ಎದುರಿಗಿಡುತ್ತಾರೆ ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ.ಯವರು.
ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಮೋಡಗಳು ಹಾಗೆ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ; ಅದರಿಂದಾಗಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನೆರಳು – ಬೆಳಕಿನ ಆಟ. ಕರಿಮೋಡ ಹಾಯ್ದಾಗ ಧರೆಯಲ್ಲಿ ನೆರಳು, ಬಿಳಿಮೋಡ ಹಾಯ್ದಾಗ ಬೆಳಕು. ನೆರಳೂ ಶಾಶ್ವತವಲ್ಲ, ಬೆಳಕೂ ಶಾಶ್ವತವಲ್ಲ; ನೆರಳಿನ ನಂತರ ಬೆಳಕು, ಹಾಗೆಯೇ ಬೆಳಕಿನ ನಂತರ ನೆರಳು – ಇದುವೇ ಬದುಕಿನ ದೊಡ್ಡ ಸತ್ಯ.
ನಮ್ಮ “ಕರ್ಮ” ಎಂಬುದು ಆಕಾಶದ ಮೋಡವಿದ್ದಂತೆ. ಕರ್ಮಫಲ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿದ್ದಾಗ, ಕರಿಮೋಡದಿಂದಾಗಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನೆರಳು ಕವಿಯುವಂತೆ, ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿಯೂ ಮಬ್ಬು. ಯಾರನ್ನೋ ಅಥವಾ ಯಾವುದನ್ನೋ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ನೋವಿನಿಂದಾಗಿ ಮಂಕಾಗುತ್ತೇವೆ. ಅಪವಾದ ಅಥವಾ ತೆಗಳಿಕೆಯ ಬಿರುಸಿಗೆ ಮಸಕಾಗುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಇದು ಶಾಶ್ವತವಲ್ಲ. ಕರ್ಮಫಲ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಿದ್ದಾಗ, ಬಿಳಿಮೋಡದಿಂದಾಗಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಕು ಹಾಯುವಂತೆ, ನಮ್ಮ ದುಃಖವೆಲ್ಲ ಕರಗಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಆರೋಪ ಹಾಗೂ ನಿಂದನೆಗಳೂ ಕರಗಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ.
ನೆನಪಿರಲಿ, ಇದೂ ಶಾಶ್ವತವಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಇವೆಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಸರಪಳಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಂಡಿಗಳಿದ್ದಂತೆ – ಒಂದಾದ ಮೇಲೊಂದು ಮುಂದುವರಿಯುವುದು ಸಹಜ. ಇದಕ್ಕೆಲ್ಲ ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ಕರ್ಮ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಮುಕ್ತಕ ಬೊಟ್ಟು ಮಾಡಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ, ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಬಂದದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಬಂದಂತೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಮನೋಭಾವ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಯಾವತ್ತೋ ಯಾರಿಗೋ ಕೊಟ್ಟದ್ದು ನಮಗೆ ವಾಪಾಸು ಬಂದೇ ಬರುತ್ತದೆ – ಇದು ನಿಸರ್ಗ ನಿಯಮ. ಒಳಿತನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಒಳಿತು, ಕೆಡುಕನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಕೆಡುಕು – ನಮ್ಮನ್ನು ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಬರುತ್ತವೆ. ಇನ್ನಾದರೂ ಒಳಿತನ್ನೇ ಮಾಡೋಣ, ಅದರಿಂದಾಗಿ ಕೆಡುಕಿನ ಕರ್ಮಫಲ ಕಡಿಮೆಯಾಗಲಿ.
ನಗುವೊಂದು ರಸಪಾಕವಳುವೊಂದು ರಸಪಾಕ
ನಗುವಾತ್ಮ ಪರಿಮಳವ ಪಸರಿಸುವ ಕುಸುಮ
ದುಗುಡವಾತ್ಮವ ಕಡೆದು ಸತ್ತ್ವವೆತ್ತುವ ಮಂತು
ಬಗೆದೆರಡನುಂ ಭುಜಿಸು – ಮಂಕುತಿಮ್ಮ
ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷವೇ ತುಂಬಿರಬೇಕು ಎಂಬಾಶೆ ನಮ್ಮದು. ಅದರಿಂದಾಗಿ ನಾವು ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುತ್ತೇವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರ ಏನೆಂದರೆ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಮಭಾವ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಂಬ ಸರಳ ತತ್ವವನ್ನು ಈ ಮುಕ್ತಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮಾನ್ಯ ಡಿ. ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು.
ಸಮಭಾವ ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೇಗೆ? ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನಮ್ಮ ಚಿಂತನಾಕ್ರಮವನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ನಗುತ್ತಾ ಖುಷಿಯಿಂದ ಇರುವುದು ರಸಪಾಕ ಸವಿದಂತೆ. ಇದು ನಾವೇ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡ ಭಾವ. ಅಳುತ್ತ ದುಃಖದಿಂದ ಇರುವುದೂ ರಸಪಾಕ ಎಂದು ನಾವ್ಯಾಕೆ ಭಾವಿಸಬಾರದು?
ನಮಗೆ ಯಾರೋ ಮೋಸ ಮಾಡಿದಾಗ ದುಃಖ ಸಹಜ. ಪರಿಚಿತನೊಬ್ಬ ನಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಆಪಾದನೆ ಮಾಡಿದಾಗಲೂ ದುಃಖ ಸಹಜ. ಆಪ್ತರು ತೀರಿಕೊಂಡಾಗಲೂ ದುಃಖ ಸಹಜ. ಈ ಎಲ್ಲ ನೋವಿನ ಸಂಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವನಾನುಭವದ ರಸಗವಳವಿದೆ, ಅಲ್ಲವೇ? ಆ ಮೋಸದಿಂದಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುವ, ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರದಿಂದಿರುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಿ. ಹಾಗೆಯೇ, ಅಪರಿಚಿತನ ಆಪಾದನೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಿರಸ್ಕರಿಸೋಣ. ಅವನ ಆಪಾದನೆಗಳನ್ನು ಯಾರೂ ನಂಬದಂತೆ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ, ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿ ಬದುಕೋಣ. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ನಾವು ಅತ್ತರೆ ಸತ್ತವರು ಎದ್ದು ಬರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸತ್ಯ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು, ನೋವು ನುಂಗಿ ಬದುಕೋಣ.
ಈ ಪ್ರಕಾರ ನಮ್ಮ ಚಿಂತನಾಕ್ರಮ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ನಮಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವ ಸತ್ಯ: ದುಗುಡ ಎಂಬುದು ನಮ್ಮ ಆತ್ಮವನ್ನೇ ಕಡೆದು ನಮ್ಮ ಸತ್ವವನ್ನು ಬೆಳಕಿಗೆ ತರುವ ಮಂತು. ಮೊಸರು ಕಡೆದಾಗ ಬೆಣ್ಣೆ ತೇಲಿ ಬರುವಂತೆ, ಸಂಕಟ ಎದುರಾದಾಗ ನಮ್ಮ ಅಂತಃಸತ್ವ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. ಕಬ್ಬಿಣ ಉಕ್ಕಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅದು ಕೆಂಪಾಗಿ ಕಾಯಲೇಬೇಕು.
ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ಸತ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲಿಯೋಣ. ಕತ್ತಲಿದ್ದರೆ ತಾನೇ ಬೆಳಕಿನ ಅನುಭವ? ಕಹಿ ಇದ್ದರೆ ತಾನೇ ಸಿಹಿಯ ಅನುಭವ? ದುಃಖವಿದ್ದರೆ ತಾನೇ ಸಂತೋಷದ ಅನುಭವ? ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಮಾಗಬೇಕಾದರೆ ಈ ಎರಡೂ ಅನುಭವಗಳು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಕೇವಲ ಸುಖ ಅನುಭವಿಸಿದವನಿಗೆ ಅದರ ಬೆಲೆ ತಿಳಿಯುವುದಕ್ಕಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿ ದುಃಖ ಅನುಭವಿಸಿದವನಿಗೆ ಸುಖದ ಬೆಲೆ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ, ಎರಡನ್ನೂ ಸಮಭಾವದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸೋಣ. ನಗುವಿನಿಂದಲೂ ಕಲಿಯೋಣ, ಅಳುವಿನಿಂದಲೂ ಕಲಿಯೋಣ. ಹಾಗೆ ಕಲಿಯುತ್ತ ಬಾಳೋಣ, ಬೆಳೆಯೋಣ.
ಅಳುವಿಂದೆ ನಗುವಿಂದೆ ಕಳವಳದ ಸುಯ್ಲಿಂದೆ
ಚಲುವಿಕೆಯ ಜೊಂಪಿಂದೆ ನಲುಮೆಯಿಂದೆ
ಕೆಳೆಯ ಕಂಬನಿಯಿಂದೆ ಹಬೆಯ ಬಿಸಿ ಬೆವರಿಂದೆ
ಜಳಕವೋ ಜೀವಕ್ಕೆ – ಮರುಳಮುನಿಯ
ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಭಾವಗಳೂ ಬೇಕು – ನಾವು ಮಾಗಲಿಕ್ಕಾಗಿ, ಎಂಬ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು “ಮರುಳಮುನಿಯನ ಕಗ್ಗ”ದ ಈ ಮುಕ್ತಕದಲ್ಲಿಯೂ ನಮ್ಮ ಮುಂದಿಡುತ್ತಾರೆ, ಮಾನ್ಯ ಡಿವಿಜಿಯವರು.
ಅಳು, ನಗು, ಕಳವಳ, ಚೆಲುವು, ನಲುಮೆ, ಗೆಳೆತನ, ಉದ್ವೇಗ – ಇವನ್ನು ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಬೇರೆಬೇರೆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಭವಿಸಿರುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ಆಪ್ತರನ್ನು ಅಥವಾ ಬೆಲೆ ಬಾಳುವುದನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಾಗ, ಮೈಗೆ ಅಥವಾ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ನೋವಾದಾಗ ಅಳು ನುಗ್ಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಆತ್ಮೀಯರ ಜೊತೆಗಿದ್ದಾಗ, ದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದಾಗ, ಸಂತೋಷವಾದಾಗ ಮೆಲುನಗು ಮೂಡಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಶಾಲಾಕಾಲೇಜುಗಳ ಪರೀಕ್ಷಾ ಫಲಿತಾಂಶ ಬರುವ ಮುನ್ನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಕಳವಳ ಸಹಜ. ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸುತ್ತಾ ಮಂಪರಿಗೆ ಜಾರುವುದೂ ಸಹಜ. ಸ್ನೇಹದಿಂದ ಜೊತೆಗಿದ್ದಾಗ ಖುಷಿ, ಆದರೆ ಅಗಲಿದಾಗ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ನೀರು. ಹಾಗೆಯೇ ಯಾರೋ ಅವಮಾನ ಮಾಡಿದಾಗ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಕೆರಳಿ, ಉದ್ವೇಗ ಉಕ್ಕುತ್ತದೆ. ೧೬ ನವಂಬರ್ ೨೦೧೩ರಂದು, ಮುಂಬೈಯ ವಾಂಖೆಡೆ ಅಂಗಣದಿಂದ ೨೪ ವರುಷಗಳ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಬದುಕಿಗೆ ವಿದಾಯ ಹೇಳಿ ಹೊರ ನಡೆಯುವಾಗ, “ಭಾರತರತ್ನ” ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, ಸಚಿನ್ ತೆಂಡುಲ್ಕರನ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣೀರು ತೊಟ್ಟಿಕ್ಕಿದ್ದು ಸತ್ಯ.
ಮತ್ತೆಮತ್ತೆ ನಮಗೆ ಎದುರಾಗುವ ಪ್ರಶ್ನೆ: ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಈ ಭಿನ್ನಭಿನ್ನ ಭಾವಗಳು ಯಾಕೆ? ಇದಕ್ಕೆ ಡಿ.ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು ಕೊಡುವ ಸರಳ ಉತ್ತರ: ಇವೆಲ್ಲವುಗಳಿಂದ “ಜಳಕವೋ ಜೀವಕ್ಕೆ.” ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದೊಡನೆ ಏನು ಅನಿಸುತ್ತದೆ? ಉಲ್ಲಾಸ ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಹಳತನ್ನು, ಬೆವರ ವಾಸನೆಯನ್ನು ತೊಳೆದುಕೊಂಡು, ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಹೊಸ ದಿನಕ್ಕೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಭಿನ್ನಭಿನ್ನ ಭಾವಗಳೂ ನಮ್ಮನ್ನು ಮತ್ತೆಮತ್ತೆ ತೊಳೆದು, ಉಲ್ಲಾಸ ಮೂಡಿಸುತ್ತವೆ, ಅನುಭವಗಳಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ಮಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವನ್ನು ಮುಕ್ತ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸೋಣ.
“ಮಂಕುತಿಮ್ಮನ ಕಗ್ಗ” ಮತ್ತು “ಮರುಳ ಮುನಿಯನ ಕಗ್ಗ” ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು ಮನುಕುಲಕ್ಕೆ ಇತ್ತ ಮಹಾನ್ ಕೊಡುಗೆಗಳು. ಈ ಮೇರುಕೃತಿಗಳ ಮುಕ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಗಿವೆ ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಗಳು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮುಕ್ತಕಗಳ ಹೊಳಹನ್ನು ಓದುಗರ ಮುಂದಿಡುವ ಪುಟ್ಟ ಪ್ರಯತ್ನ ಈ ಸರಣಿ ಬರಹಗಳು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬರಹದ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ “ಮಂಕುತಿಮ್ಮನ ಕಗ್ಗ”ದ ಒಂದು ಮುಕ್ತಕ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ “ಮರುಳ ಮುನಿಯನ ಕಗ್ಗ”ದ ಒಂದು ಮುಕ್ತಕವನ್ನು ಅವುಗಳ ಸಂದೇಶದ ಸಹಿತ ಓದುಗರ ಮುಂದಿರಿಸುತ್ತೇನೆ. ಸಂದೇಶಗಳ ಸಾಮ್ಯತೆಯ ದೃಷ್ಠಿಯಿಂದ ಈ ಎರಡೂ ಮುಕ್ತಕಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ.
ಅಕ್ಕಿಯೊಳಗನ್ನವನು ಮೊದಲಾರು ಕಂಡವನು?
ಅಕ್ಕರದ ಬರಹಕ್ಕೆ ಮೊದಲಿಗನದಾರು?
ಲೆಕ್ಕವಿರಿಸಿಲ್ಲ ಜಗ ತನ್ನಾದಿಬಂಧುಗಳ
ದಕ್ಕುವುದೆ ನಿನಗೆ ಜಸ – ಮಂಕುತಿಮ್ಮ
ಇದರಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು ಎತ್ತುವ ಪ್ರಶ್ನೆ, “ನಿನಗೆ ಕೀರ್ತಿ (ಜಸ) ಸಿಗಲಿಕ್ಕುಂಟೆ?” ಯಾಕೆಂದರೆ, ತಲೆತಲಾಂತರಗಳಿಗೆ ಸಲ್ಲುವಂತಹ ಮಹಾನ್ ಉಪಕಾರ ಮಾಡಿದವರನ್ನೇ (ಆದಿ ಬಂಧುಗಳನ್ನು) ಈ ಜಗತ್ತು ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕಾಡಿನ ಹುಲ್ಲಿನ ಬೀಜಗಳಾದ ಅಕ್ಕಿ ಬೇಯಿಸಿ ತಿಂದರೆ ಹಸಿವು ತಣಿಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಮೊತ್ತಮೊದಲಾಗಿ ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಯಾರು? ಅಕ್ಷರದ ಬರಹಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದವನು/ಳು ಯಾರು? ಇವೆರಡೂ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾಧನೆಗಳು. ಲಕ್ಷಲಕ್ಷ ಮನುಷ್ಯರು ಬದುಕಿ ಉಳಿಯಲು ಅನ್ನ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ವರುಷದಿಂದ ವರುಷಕ್ಕೆ ಮನುಷ್ಯನ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಒತ್ತಾಸೆಯಾದ ಭಾಷೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಕ್ಷರಗಳು ಕಾರಣವಾದವು.
ಇಂತಹ ಬೆಲೆಕಟ್ಟಲಾಗದ ಅನ್ವೇಷಣೆ ಮಾಡಿದವರ ಹೆಸರನ್ನೇ ಈ ಜಗತ್ತು ದಾಖಲಿಸಿಲ್ಲ. ಹಾಗಿರುವಾಗ, ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಮನುಷ್ಯರು, ತಮ್ಮ ಹೆಸರು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಉಳಿಯಬೇಕು ಎಂದು ಹಂಬಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅರ್ಥವಿದೆಯೇ? “ಇದು ನಾನು ಮಾಡಿದ್ದು, ಅದು ನನ್ನ ಕೊಡುಗೆ” ಎಂದು ಡಂಗುರ ಸಾರುವುದು ಸರಿಯೇ? ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವರ ಹೆಸರು ರಾರಾಜಿಸುವುದನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದೀರಾ? ಈ ಗಡಿಯಾರ ಇವರು ಕೊಟ್ಟದ್ದು, ಆ ಗೋಡೆ ಅವರು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದು ಎಂಬ ಫಲಕಗಳು ದೇವರ ಮೂರ್ತಿಯ ಮುಂದೆ! ಹೀಗೆಲ್ಲ ಮಾಡಿದರೆ ನನಗೆ ಕೀರ್ತಿ ದಕ್ಕುವುದೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮತ್ತೆಮತ್ತೆ ಮನದಲ್ಲಿ ಮೂಡಿ ಬರಲಿ.
ಜಗದೆ ನೀಂ ಕೊಂಡದ್ದೆ ಜಗಕೆ ನೀಂ ಕೊಟ್ಟದ್ದೆ
ಮಿಗಿಲಾವುದೆರಡರೊಳು ನಿನ್ನ ಬೆಲೆ ಏನು?
ಬಗೆಯದೀ ಲೆಕ್ಕವನು ಜಗದುಣಿಸನುಂಬವನು
ಮೃಗ ಮಾತ್ರನಲ್ಲವೇಂ? – ಮರುಳ ಮುನಿಯ
ಈ ಜಗತ್ತಿನಿಂದ ನೀನು ಪಡೆದದ್ದು ಎಷ್ಟು? ಈ ಜಗತ್ತಿಗೆ ನೀನು ಕೊಟ್ಟದ್ದು ಎಷ್ಟು? ಇವು ಎರಡರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು (ಮಿಗಿಲು) ಯಾವುದು? ಎಂಬ ಮೂಲಭೂತ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ, ತಟಕ್ಕನೆ, ಹಾಗಾದರೆ ನಿನ್ನ ಬೆಲೆ ಏನು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮನ್ನು ಚಿಂತನೆಗೆ ಒಡ್ಡುತ್ತಾರೆ ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ.ಯವರು.
ಇದು ನಾವು ದಿನದಿನವೂ ಮಲಗುವ ಮುನ್ನ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ಕೊಟ್ಟರೆ ಮಾತ್ರ ನೆಮ್ಮದಿಯ ನಿದ್ದೆ ಬಂದೀತು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಇಂದಿನ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ನಾನು ಈ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕೊಟ್ಟದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದಿದ್ದರೆ, ಮಲಗುವಾಗ ನಾನು ಸಾಲಗಾರನಾಗಿರುತ್ತೇನೆ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಚಿಂತಿಸಿ ಮಲಗಿದರೆ, ಮರುದಿನ ಏಳುವಾಗ ಮುಂದಿನ ದಿನದ ಸಾಲ ತೀರಿಸುವ ಸಂಕಲ್ಪ ತೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾದೀತು. ಇಲ್ಲವಾದರೆ, ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಸಾಲದ ಹೊರೆ ಹೆಚ್ಚೀತು. ಅದರಿಂದಾಗಿ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ನೆಮ್ಮದಿ ಇಲ್ಲವಾದೀತು.
ಈ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನೇ ಮಾಡದೆ, ಈ ಜಗತ್ತಿನಿಂದ ಇನ್ನಷ್ಟು ಮತ್ತಷ್ಟು ಪಡೆಯುವ (ಜಗದ ಉಣಿಸನು ಉಂಬವನು) ಚಟಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದವನು, ಒಂದು ಪ್ರಾಣಿಯಲ್ಲವೇ? ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ. ಇಂದಿನ ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಸಂಕಟಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಜನರು ಈ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡದೆ ಬದುಕುತ್ತಿರುವುದೇ ಕಾರಣವಲ್ಲವೇ? ಈ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನ ಸಾವಿನೊಂದಿಗೆ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆಯೇ? ಹಲವರ ಬದುಕನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೆ, “ಇಲ್ಲ” ಎಂಬ ಸತ್ಯ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ “ಸಾಲಗಾರ”ರಾಗದೆ ಬದುಕಲು ಕಲಿಯೋಣ.
ನಿವೃತ್ತರಾದ ಹಲವರು ಮತ್ತೆ ಯಾವುದೋ ಸಂಬಳದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು, ಇನ್ನಷ್ಟು ಹಣಕ್ಕಾಗಿ ಆಶೆ ಪಡುವುದನ್ನು ನಾವು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ದೀರ್ಘ ಸೇವಾವಧಿಯ ನಂತರ, ಕೊನೆಯ ಸಂಬಳದ ಅರ್ಧ ಹಣವನ್ನು ನಿವೃತ್ತಿ ವೇತನವಾಗಿ ಪಾವತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗಿರುವಾಗ “ಇನ್ನಷ್ಟು ಹಣ ನನಗೆ ಬರಲಿ” ಎಂಬ ಈ ಹಪಾಹಪಿ ಯಾತಕ್ಕೆ? ನಿವೃತ್ತರಾದ ನಂತರವಾದರೂ, ಈ ವರೆಗೆ ಸಮಾಜದಿಂದ ಪಡೆದದ್ದನ್ನು ನೆನೆದು, ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಕಿಂಚಿತ್ ಕೊಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಯಾಕೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ? ಕೊನೆಗೊಂದು ದಿನ ಪಡೆದ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ, ಅಂಥವರಿಗೆ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರವಾದರೂ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಕೊಡುವ ಬುದ್ಧಿ ಬಂದೀತೇನೋ?