ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ತಾಣ: ಈಗ ಜಾಗತಿಕ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣ
ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಯುನೆಸ್ಕೋ “ಜಾಗತಿಕ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣ”ವೆಂದು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಕಲಿಕಾ ಭವನಗಳ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಈಗಲೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಅಂತಹ ಒಂದು ಆಯಾತಾಕಾರದ ಕಲಿಕಾ ಭವನದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನ ವೇದಿಕೆಯಿದೆ. ಅದು ಅಂದಿನ ಕಾಲಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವೇದಿಕೆ. ಆ ಕಲಿಕಾ ಭವನದಲ್ಲಿ 300 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪಾಠ ಕೇಳಲು ಕುಳಿತಿರುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಬಹುದು. ಅಲ್ಲಿನ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾಗಿರುವ ಸಣ್ಣಸಣ್ಣ ಕೋಣೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಅವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ವಾಸದ ಕೋಣೆಗಳು.
ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯುವುದು ಸುಲಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರವೇಶ ಬಯಸುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ನಳಂದಾದ ಉನ್ನತ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ನಡೆಸುವ ಕಠಿಣ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಬೇಕಿತ್ತು. ಆಯ್ಕೆಯಾದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಆಗಮಿಸಿದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದ್ದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಧರ್ಮಪಾಲ, ಶೀಲಭದ್ರ ಮುಂತಾದ ಮಹಾಗುರುಗಳು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಗ್ರಂಥಾಲಯ: 90 ಲಕ್ಷ ತಾಳೆಗರಿ ಗ್ರಂಥಗಳ ಜ್ನಾನಖಜಾನೆ
ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಬೃಹತ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಕೈಬರಹದ ತಾಳೆಗರಿ ಗ್ರಂಥಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ತೊಂಬತ್ತು ಲಕ್ಷ. ಅದು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಸರಿಸಾಟಿಯಿಲ್ಲದ ಅಮೋಘ ಗ್ರಂಥಭಂಡಾರವಾಗಿತ್ತು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ತಾಳೆಗರಿ ಗ್ರಂಥಗಳು ಮತ್ತು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ಮರದ ಫಲಕಗಳು ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಸುಟ್ಟು ಹೋಗದೆ ಉಳಿದಿವೆ - ನಳಂದಾಕ್ಕೆ ದುಷ್ಟ ಸೈನಿಕರು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದಾಗ, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ತೊರೆದು ಓಡಿ ಹೋದ ಕೆಲವು ಬೌದ್ಧ ಭಿಕ್ಷುಗಳು ಅವನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ದ ಕಾರಣ. ಈಗ ಅವನ್ನು ಯುಎಸ್‌ಎ ದೇಶದ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಕೌಂಟಿ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಟಿಬೇಟಿನ ಯಾರ್ಲಂಗ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಚೀನಾದ ಹೆಸರುವಾಸಿ ಪ್ರವಾಸಿ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ಭಿಕ್ಷು ಜ್ಸುವಾನ್‌ಜಂಗ್ ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಪಾಠ ಮಾಡಿದವರು. ಅವರು ಕ್ರಿ.ಶ. 645ರಲ್ಲಿ 657 ಬೌದ್ಧಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಚೀನಾಕ್ಕೆ ಸಾಗಿಸಿದ್ದ ಕಾರಣ, ನಳಂದಾದ ಮಹಾನ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಕೆಲವು ಅಮೂಲ್ಯ ಗ್ರಂಥಗಳು ಉಳಿದವು.
ರಕ್ಕಸ ಮನೋಭಾವದ ದಳಪತಿಯೂ ಅವನ ಸೈನಿಕರೂ ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಹಲವರು ಮೃತರಾದರು ಮತ್ತು ಉಳಿದವರು ತೊರೆದು ಹೋದರು. ಅದಾಗಿ ಮುಂದಿನ ಆರು ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ನಳಂದಾದ ಅವಶೇಷಗಳಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ 1861ರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ಅವಶೇಷಗಳು ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದವು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ತದನಂತರ ಅಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಆಗ ಪತ್ತೆಯಾದ 13,000 ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ 350 ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಬುದ್ಧನ ಕಂಚಿನ ಮೂರ್ತಿಗಳು, ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಆನೆದಂತದ ವಸ್ತುಗಳು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ.
ಸಾವಿರಾರು ವರುಷಗಳ ಮುಂಚೆಯೇ ನಮ್ಮ ಭಾರತ "ವಿಶ್ವ ಗುರು ದೇಶ”ವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಮಗದೊಂದು ಪುರಾವೆ ಜಗದ್ವಿಖ್ಯಾತ ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ. ಈಗ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ "ವಿಶ್ವ ಗುರು ದೇಶ”ವಾಗಲು ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸನ್ನದ್ಧವಾಗಿರುವಾಗ, ನಳಂದಾದ ಭವ್ಯ ಪರಂಪರೆಯಿಂದ ನಾವು ಕಲಿಯಬೇಕಾದ್ದು ಬಹಳಷ್ಟಿದೆ, ಅಲ್ಲವೇ? ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಬಗೆಗಿನ ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನೂ ವಿದೇಶೀ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಭ್ರಾಂತುಗಳನ್ನೂ ತೊರೆದು, ಇನ್ನಾದರೂ ನಮ್ಮ ಜ್ನಾನ ದೇಗುಲಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಭಿಮಾನ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳೋಣ. ವಿದೇಶೀ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಿಕ್ಕಾಗಿ ಲಕ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ರೂಪಾಯಿ ವೆಚ್ಚ ಮಾಡುವ ಬದಲಾಗಿ, ಅವನ್ನು ಮೀರಿಸುವಂತಹ ನಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿತು, ಅವು ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿದ್ಯಾಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಲು ಸಹಕರಿಸೋಣ.
ಫೋಟೋ: ನಳಂದಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಉತ್ಖನನ ಪ್ರದೇಶದ ನೋಟ
(ಎಪ್ರಿಲ್ 2023)