ಮನವನಾಳ್ವುದು ಹಟದ ಮಗುವನಾಳುವ ನಯದೆ
ಇನಿತನಿತು ಸವಿಯುಣಿಸು ಸವಿಕಥೆಗಳಿಂದೆ
ಅನುಕೂಲಿಸದು ಬರಿಯ ಕೂಗು ಬಡಿತಗಳಿನದು
ಇನಿತಿತ್ತು ಮರಸಿನಿತ – ಮಂಕುತಿಮ್ಮ
ಮನಸ್ಸನ್ನು ಮಗುವಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತ, ಈ ಮುಕ್ತಕದಲ್ಲಿ, ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಂಭಾಳಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ತೋರಿದ್ದಾರೆ ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ. ಗುಂಡಪ್ಪನವರು.
ಹಟ ಹಿಡಿದ ಮಗುವನ್ನು ನಾವು ಹೇಗೆ ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ? ಮನಸ್ಸನ್ನೂ ಹಾಗೆಯೇ ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಬೇಕು. ಸವಿಯಾದ ತಿನಿಸನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪವೇ ತಿನ್ನಿಸುತ್ತಾ, ಮುದ ನೀಡುವ ಕತೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ ಹಟಮಾರಿ ಮಗುವನ್ನು ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಚಂಡಿ ಹಿಡಿದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಾಸ್ತವದ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುತ್ತಾ, ದುಡುಕಿನ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಸುತ್ತಾ ಸಮಾಧಾನ ಪಡಿಸಬೇಕು.
ಜಿದ್ದಿಗೆ ಬಿದ್ದ ಮನಸ್ಸು ಯಾರಿಗೋ ಬುದ್ಧಿ ಕಲಿಸಲೇ ಬೇಕೆಂದು ಹಟ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಬೇರೊಬ್ಬರ ಮೇಲೆ ಸೇಡು ತೀರಿಸಬೇಕೆಂದು ಕತ್ತಿ ಮಸೆಯುತ್ತದೆ. ಆಗ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ: ಇತರರಿಗೆ ಬುದ್ಧಿ ಕಲಿಸಲು ನಮ್ಮಿಂದಾಗದು; ಅವರವರೇ ಬುದ್ಧಿ ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ನಾವು ಬದಲಾಗ ಬಹುದು ವಿನಃ ಇತರರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗದು ಎಂಬುದೇ ವರ್ತನಾ ಬದಲಾವಣೆಯ ಮೂಲತತ್ವ.
ಹಟ ಮಾಡುವ ಮಗುವಿನ ಮೇಲೆ ರೇಗಿದರೆ ಪ್ರಯೋಜನ ಇದೆಯೇ? ಆ ಮಗುವನ್ನು ಹಿಡಿದು ಹಿಗ್ಗಾಮುಗ್ಗ ಬಡಿದರೆ ಮಗು ಹಟ ಬಿಡುತ್ತದೆಯೇ? ಇಲ್ಲ, ಇದರಿಂದ ಯಾವ ಪ್ರಯೋಜನವೂ ಇಲ್ಲ. ಮಗು ಇನ್ನಷ್ಟು ರಚ್ಚೆ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ ವಿನಃ ನಿಮಗೆ ಒಲಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸೂ ಹಾಗೆಯೇ.
ಸಿಹಿತಿಂಡಿಯನ್ನು ಒಂದಿನಿತು ಕೊಟ್ಟು ಮಗುವಿನ ಹಟವನ್ನು ಒಂದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಕತೆ ಹೇಳಿ ಮಗುವನ್ನು ನಗಿಸಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನ ಜೊತೆಯೂ ಇದೇ ತಂತ್ರ ಅನುಸರಿಸಬೇಕು. ಒಳ್ಳೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಮುದ ನೀಡಬೇಕು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಒಳ್ಳೆಯ ಕತೆಕಾದಂಬರಿಗಳ ಓದು, ಸಂಗೀತ ಕೇಳುವುದು, ಭಜನೆ ಮಾಡುವುದು, ಸಜ್ಜನರ ಸಹವಾಸ. ಕ್ರಮೇಣ ಮನಸ್ಸಿನ ಉದ್ವೇಗ ತಹಬಂದಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಮಂಜಿನಗಡ್ಡೆ ಕರಗಿದಂತೆ ಹಟ ಕರಗಿ, ಮನಸ್ಸು ತಿಳಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಕಡಲೆರಡು ಸೃಷ್ಟಿಯಲಿ ನೀರರಾಶಿಯದೊಂದು
ಬಿಡುಗೊಳದ ಮನುಜ ಮಾನಸರಾಶಿಯೊಂದು
ಅಡಿಗಡುಗಳುಂಟು ನೀರ್ಗದನಳೆವ ಭಟರುಂಟು
ತಡೆಯುಂಟೆ ನರಮನಕೆ – ಮರುಳ ಮುನಿಯ
ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸಾಗರಗಳು ಎರಡು: ಅಗಾಧವಾದ ನೀರಿನ ರಾಶಿ ಒಂದಾದರೆ, ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಮನುಷ್ಯನ ಮನಸ್ಸಿನ ನಿರಂತರ ಯೋಚನಾಧಾರೆ ಇನ್ನೊಂದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಮಾನ್ಯ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ.ಯವರು. ಆ ಮೂಲಕ ಮನುಷ್ಯನ ಮನಸ್ಸಿನ ಚಿತ್ರಣಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಯಾಮ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ನೀರಿನ ರಾಶಿಗೆ ತಳವಿದೆ, ಗಡಿಗಳೂ ಇವೆ. ಶಾಂತಸಾಗರ, ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಸಾಗರ, ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರ –ಇವೆಲ್ಲ ಕೆಲವೆಡೆ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತದ ಎತ್ತರಕ್ಕಿಂತಲೂ ಆಳವಾಗಿವೆ. ಈ ಸಾಗರದ ಗಡಿಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ನಮ್ಮ ಕಲ್ಪನೆಗೊಂದು ಸವಾಲು. ಈ ಮಹಾನ್ ಜಲರಾಶಿಯನ್ನು ಅಳೆಯಬಲ್ಲವರೂ ಇದ್ದಾರೆ.
ಆದರೆ, ಮನುಷ್ಯನ ಮನಸ್ಸಿನ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು, ಸಾಧನೆಗಳು ಅಪಾರ. ಸಾವಿರಾರು ಪುಟಗಳ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಅದು ಸೃಷ್ಟಿಸಬಲ್ಲದು – ಮಹಾ ಕಾದಂಬರಿಗಳು, ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು. ಈ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಹರಿದು ಬರುವ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಅಂತ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕಿಯಂತೆ ಹಾರುವುದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿ, ಅದನ್ನು ಸಾಕಾರವಾಗಿಸಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣ ಶಕ್ತಿ ಮೀರಿ ಸಾಗುವುದನ್ನು ಯೋಜಿಸಿ, ಮಂಗಳ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಲಗ್ಗೆಯಿಟ್ಟಿದೆ. ಅನಂತವಾದ ವಿಶ್ವವನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದೆ. ಹೊಸಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ನಾನ ರೂಪಿಸುತ್ತಾ, ಸಾಧನಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಾ ಇಡೀ ಭೂಲೋಕವನ್ನೇ ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಾಮವಾಗಿಸಿದೆ. ಅಂಗೈಯಗಲದ ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನಿನ ಮೂಲಕ ಸಾವಿರಾರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇರುವವರನ್ನೂ ಹತ್ತಿರ ತಂದಿದೆ. ಒಂದು ಚದರಡಿಯ ಪುಟ್ಟ ಕಂಪ್ಯೂಟರಿನಲ್ಲಿ ಕೋಟಿಗಟ್ಟಲೆ ಪುಟಗಳ ಮಾಹಿತಿ ತುಂಬಿದೆ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಬೃಹತ್ ಭೂಮಿಯ ಇಂಚಿಂಚು ಜಾಗದ ವೀಕ್ಷಣೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಅಡೆತಡೆಗಳಿಲ್ಲದ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸೊಂದು ವಿಸ್ಮಯ.