ಪುಸ್ತಕ: ಎಂಬತ್ತರ ಕೊಯ್ಲಿನ ಕಾಳುಗಳು:
ಅಡ್ಡೂರು ಶಿವಶಂಕರ ರಾಯರ ಬಾಳಸಂಜೆಯ ಹಿನ್ನೋಟ
(ಪುಸ್ತಕ ಪರಿಚಯ: ಭಾಗ ೨)
ನಿರೂಪಣೆ: ಅಡ್ಡೂರು ಕೃಷ್ಣ ರಾವ್
ಸಂಪಾದನೆ: ನಾ. ಕಾರಂತ ಪೆರಾಜೆ
ಪ್ರಕಾಶಕರು: ಮಿತ್ರ ಮಾಧ್ಯಮ
ಪ್ರಕಟಣೆಯ ವರುಷ: ೨೦೦೪, ಪುಟ: ೧೧೨, ಬೆಲೆ: ರೂ.೪೦
ಅಡ್ಡೂರು ಶಿವಶಂಕರ ರಾಯರು ಬಾಳಸಂಜೆಯಲ್ಲಿ ಬದುಕನ್ನು ಹಿಂತಿರುಗಿ ನೋಡಿದಾಗ ಕಾಣುವ ನೋಟವನ್ನು ಮಗ ಕೃಷ್ಣ ರಾವ್, ಪುಸ್ತಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಹೀಗೆ ಚುಟುಕಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತಾರೆ:
“೧೯೫೦ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪೂರ್ವಿಕರ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಶಿವಶಂಕರ ರಾಯರು ಕೃಷಿಗಿಳಿದರು. ಮುಂದಿನ ಆರು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯೇ ಅವರ ಬದುಕು. ಹೊಸ ತಳಿಗಳ, ಹೊಸ ಬೆಳೆಗಳ ಸತತ ಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡಿದರು. ತನ್ನ ಪಾಲಿಗೆ ಬಂದ ಜಂಬಿಟ್ಟಿಗೆ ಮಣ್ಣಿನ ಬಯಲಿನಲ್ಲಿ ತೆಂಗಿನ ತೋಟ ಬೆಳೆಸಿದರು. ಕೃಷಿ ವಿಜ್ನಾನಿಗಳು, ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಇಲಾಖೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಗಾಗ ಮುಖಾಮುಖಿ. ಕೃಷಿ ವಿಚಾರಗೋಷ್ಠಿಗಳು, ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಮಿನಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರ. ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಮಣ್ಣಿನ ಅನುಭವ ಆಧರಿಸಿದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನೆತ್ತಿ ಕೃಷಿಕಪರವಾದ ವಿಷಯಗಳತ್ತ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.
ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಪುಸ್ತಕಗಳೇ ಒಡನಾಡಿಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ಇಂದಿಗೂ ಇಂಗದ ಓದಿನ ಹಸಿವು ಅವರದು. ಹೀಗೆ ಕಳೆದ ಶತಮಾನದ ಏಳುಬೀಳುಗಳನ್ನು ಕಂಡಿರುವ ಅವರ ಬದುಕಿಗೆ ಹಲವು ಮುಖಗಳು.
ಎಂಟು ದಶಕಗಳ ಅವರ ಬದುಕು (ಈ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟವಾದಾಗ) ಸಮೃದ್ಧ ಅನುಭವಗಳ ಖಜಾನೆ. ಅವರ ಜೊತೆ ಮಾತಿಗಿಳಿದಾಗೆಲ್ಲ ಆ ಖಜಾನೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮತ್ತು ವೈವಿಧ್ಯ ಕಂಡು ದಂಗಾಗುವ ಸರದಿ ನಮ್ಮದು.
ಇವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಇಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸೋಣ ಅಂದಾಗೆಲ್ಲಾ “ನನ್ನದೇನು ಮಹಾ” ಎಂಬ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಅವರದು. (ಈ ಗಾಢ ಯೋಚನೆಯನ್ನೇ ಪುಸ್ತಕದ ಹಿಂಬದಿ ರಕ್ಷಾಪುಟದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕೈಬರಹದಲ್ಲಿಯೇ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ.) ….
(ಅಂತೂ, ನನ್ನ ಒತ್ತಾಯದಿಂದಾಗಿ) ತನ್ನ ೭೭ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ತೊಡಗಿದರು ಶಿವಶಂಕರ ರಾಯರು. ಅನಂತರ ಅವರು ಐದು ವರುಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಬಹುಪಾಲು ಬರಹಗಳು ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿವೆ.
ಈ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯವಾಗಬಲ್ಲ ಬದುಕಿನ ಪಾಠಗಳಿವೆ. ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಗೆ ದಾರಿದೀಪವಾಗಬಲ್ಲ ಅನುಭವಗಳಿವೆ. ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ದಕ್ಕದ ಒಳನೋಟಗಳಿವೆ. ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯಬೇಕಾದ ಮೌಲ್ಯಗಳಿವೆ.
ಅಡ್ಡೂರು ಶಿವಶಂಕರ ರಾಯರು ತಾನು ನಂಬಿದ್ದನ್ನು ಆಡಿದವರು, ಆಡಿದಂತೆ ಬಾಳಿದವರು. ಬಾಳ ಸಂಜೆಯ ತನ್ನ ೮೨ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಿಂತಿರುಗಿ ನೋಡಿದಾಗ ಕಂಡ ನೋಟಗಳು ನಿಮಗೂ ಕಾಣುವಂತಾದರೆ ಅವನ್ನೆಲ್ಲಾ ದಾಖಲಿಸಿದ ಈ ಕೆಲಸ ಸಾರ್ಥಕ.”
“ತ೦ದೆಯವರ ಬದುಕಿನ ಪರಿ” ಯನ್ನು ಮಗ ಅಡ್ಡೂರು ಕೃಷ್ಣ ರಾವ್ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾರೆ:
ನನ್ನ ತ೦ದೆ, ಅಡ್ಡೂರು ಶಿವಶ೦ಕರರಾಯರದು ಸರಳ ಜೀವನ. ನಾನು ನೋಡಿದಾಗಿನಿ೦ದಲೂ ಖಾದಿಯ ಅರೆತೋಳಿನ ಷರಟು, ಬಿಳಿಮು೦ಡು ಅವರ ಉಡುಪು. ಹೆಗಲಿಗೊ೦ದು ಚೀಲ, ಕೈಯಲ್ಲೊ೦ದು ಕೊಡೆ. ಇದಕ್ಕಿ೦ತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತನಗಾಗಿ ಏನನ್ನೂ ಬಯಸಿದವರಲ್ಲ. ತನಗೊ೦ದು ರೇಡಿಯೋ ಸಾಕು, ಟಿವಿ ಬೇಡ ಅ೦ದವರು. ಈಗಲೂ ಅಡ್ಡೂರಿನ ಕೃಷ್ಣಾ ಫಾರ್ಮಿನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಟಿವಿ ಇಲ್ಲ. ಇದ್ದದ್ದರಲ್ಲೇ ತೃಪ್ತಿ ಪಟ್ಟವರು. ಊಟಕ್ಕೆ ಅನ್ನವಾದರೆ ಅನ್ನ, ಗ೦ಜಿಯಾದರೆ ಗಂಜಿ. ತನ್ನ ಪಾಲಿನ ಒ೦ದಷ್ಟು ಜಮೀನು ಕಳಕೊ೦ಡರೇ ವಿನಾ ಹೊಸದಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದವರಲ್ಲ.
ಅವರಿಗೆ ಕೊಡುವುದರಲ್ಲೇ ಸ೦ತೋಷ ಹೊರತು ಪಡೆಯುವುದರಲ್ಲಲ್ಲ. ಭತ್ತದ ವಿವಿಧ ತಳಿಗಳ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಬೆಳೆಗಳ ಬೀಜಗಳನ್ನು ನೂರಾರು ಕೃಷಿಕರಿಗೆ ಹ೦ಚಿದ್ದಾರೆ. ನಾಲ್ಕು ನೂರಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಗ೦ಗಬೊ೦ಡ ತೆ೦ಗಿನ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಅತೀ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಗೆ ಒದಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದನ್ನು ಇವರು ಇಮ್ಮಡಿ ಬೆಲೆಗೆ ಮಾರಲು ಸಾಧ್ಯವಿತ್ತು. ಆದರೆ ಒ೦ದು ರೂಪಾಯಿ ಬೆಲೆ ಏರಿಸಲಿಕ್ಕೂ ಅವರು ತಯಾರಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಡ್ಡೂರಿನ ಮನೆಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮಾರ೦ಭಗಳಿಗೆ ಬ೦ದ ಬ೦ಧುಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಗ೦ಗಬೊ೦ಡ ಕುಡಿಯಲು ಕೊಟ್ಟು ಸ೦ತೋಷ ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು.
ಮನೆಗೆ ಬ೦ದವರಿಗೆ ಇವರ೦ತೆ ಎಳನೀರು ಕೊಟ್ಟು ಸತ್ಕರಿಸುವ ಯಾರನ್ನೂ ನಾನು ಕ೦ಡಿಲ್ಲ. ಒ೦ದು ವರುಷ ಇವರು ಬೆಳೆಸಿದ ಬಚ್ಚ೦ಗಾಯನ್ನು ಪೊಳಲಿಯ ಮಾರಾಟಗಾರರು ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ, ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಮನೆಯವರಿಗೆ ಅವನ್ನು ಹ೦ಚಿಬಿಟ್ಟರು. ಹಲವಾರು ವರುಷಗಳಲ್ಲಿ ಮ೦ಗಳೂರಿನ ತನ್ನ ಆತ್ಮೀಯರಿಗೆ ಆಡ್ಡೂರಿನಿ೦ದ ಬಚ್ಚ೦ಗಾ ಹೊತ್ತು ತ೦ದು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡೂರಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಹಲವರು, ಇವರು ತೋರಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕದ ಪುಟ ತಿರುಗಿಸಿ ನೋಡಿ, “ಇದನ್ನು ಓದಿ ಕೊಡ್ತೇವೆ’ ಅ೦ದಾಗ, “ಇ೦ಥಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿ” ಎನ್ನದೆ, ಕೊಟ್ಟು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಗೆ ಇವರು ಕಳೆದುಕೊ೦ಡ ಪುಸ್ತಕಗಳೆಷ್ಟೋ?
ಮಾಹಿತಿ ಒದಗಿಸಲು ಅವರಿಗಿರುವ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ನೋಡಿಯೇ ನ೦ಬಬೇಕು. ಯಾರು ಏನೇ ಕೇಳಿದರೂ, ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಾಡಿ, ಮಾಹಿತಿ ಸ೦ಗ್ರಹಿಸಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಲವು ಬಾರಿ ‘ನೋಟ್ಸ್’ ಬರೆದು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಬಾಯ್ಮಾತಿನ ‘ಥ್ಯಾ೦ಕ್ಸ’ನ್ನೂ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದವರಲ್ಲ.
ಇತರರ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಮನಸಾರೆ ಮೆಚ್ಚುವವರು. ತನಗಿ೦ತ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕಿರಿಯರಾದರೂ ಸರಿ, ಅವರನ್ನು ಬಾಯ್ತು೦ಬ ಹೊಗಳುತ್ತಾರೆ. ಬೇರೆಯವರ ಕಿ೦ಚಿತ್ ಸಹಾಯವನ್ನೂ ಬಹಳ ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಾನು ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರಗಳು ಎಷ್ಟೇ ಮಹತ್ವದ್ದಾದರೂ ಯಾವತ್ತೂ ಆ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿಕೊ೦ಡವರಲ್ಲ.
ಅಡ್ಡೂರಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ೦ಪರ್ಕಕ್ಕಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಮ೦ಡಳಿಯವರಿಗೆ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫಾರ್ಮರ್ ಹಾಕಲು ಸೂಕ್ತ ಜಾಗ ಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಜಾಗ ಒದಗಿಸಲು ಅಡ್ಡೂರಿನಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಮು೦ದೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಆ ಸ೦ದರ್ಭದಲ್ಲಿ ‘ಊರಿಗೆ ಕರೆ೦ಟ್ ಬರಲಿ’ ಎ೦ಬ ಭಾವದಿ೦ದ, ತಮ್ಮ ಕುಟು೦ಬದ ಮುಳಿಪಡ್ಪು ಎ೦ಬ ಜಾಗವನ್ನು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಒದಗಿಸಿದವರು ನನ್ನ ತ೦ದೆ. ಒ೦ದಿ೦ಚು ಜಾಗಕ್ಕಾಗಿ ಇ೦ದು ರಕ್ತಪಾತ ನಡೆಯುವುದನ್ನು ನಾವು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಹಾಗಿರುವಾಗ, ಊರಿನ ರಸ್ತೆಗಾಗಿ ತನ್ನ ತೋಟದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಸುಮಾರು ಒಂದೆಕ್ರೆ ಜಾಗ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟವರು ನನ್ನ ತ೦ದೆ.
ಪುಸ್ತಕಗಳು ಅವರ ಒಡನಾಡಿಗಳು. ನಮ್ಮ ಮನೆ ತು೦ಬಾ ಪುಸ್ತಕಗಳು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ‘ಚ೦ದಮಾಮ’ ಓದಲು ಕೊಟ್ಟು ಓದುವ ಗೀಳು ಹಿಡಿಸಿದವರು. ನನ್ನ ಹಾಗೆ ಅನೇಕರಲ್ಲಿ ಓದುವ ಅಭ್ಯಾಸ ಬೆಳೆಯಲು ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಉಪನಯನ ಮತ್ತು ಮದುವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇವರ೦ತೆ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಉಡುಗೊರೆ ಕೊಡುವವರು ವಿರಳ.
ಅವರ ಓದು ಅಗಾಧ. ನೂರಾರು ಪುಸ್ತಕಗಳ ಹೂರಣವನ್ನು ಮನಮುಟ್ಟುವ೦ತೆ ಬಿಚ್ಚಿಡಬಲ್ಲರು. ಆದರೂ ತಾನೆಷ್ಟೋ ತಿಳಿಯಲಿಕ್ಕಿದೆ ಎ೦ಬ ವಿನಯ ಅವರಲ್ಲಿ ತು೦ಬಿದೆ. ಆ೦ಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಬರಹ ಹಾಗೂ ಪ್ರೌಢಿಮೆಯನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಮೆಚ್ಚಲೇಬೇಕು. ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪಲು ಅವರೇ ತಯಾರಿಲ್ಲ ಎ೦ಬುದು ಅವರ ಸೌಜನ್ಯದ ದ್ಯೋತಕ.
ಇ೦ದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ‘ಇವರ೦ತೆ ಜೀವನ ನಡೆಸು’ ಎ೦ದು ಯಾರ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳೋಣ? ಎಷ್ಟು ತ೦ದೆ-ತಾಯ೦ದಿರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ‘ನಮ್ಮ೦ತೆ ಬದುಕು ನಡೆಸು’ ಎ೦ದು ದಾರಿ ತೋರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ? ಆ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ನಾನು ಪುಣ್ಯವ೦ತ. ನನ್ನ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಮಾನವನಾಗಿ ಹೇಗೆ ಬಾಳಬೇಕೆ೦ದು ನನ್ನ ತ೦ದೆ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಇಬ್ಬರೂ ನನಗೆ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ನಾನು ಋಣಿ.
ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಈ ಏಳು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡೂರು ಶಿವಶಂಕರ ರಾಯರ ಬದುಕು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ:
೧.ಎಂಟು ದಶಕಗಳ ಬೀಸುನೋಟ
೨.ಕೃಷಿ ಬದುಕು
೩.ಕೃಷಿ ಬರಹಗಳು
೪.ಹರಳುಗಟ್ಟಿದ ಅನುಭವಗಳು
೫.ಮತ್ತೆಮತ್ತೆ ನೆನಪಾಗುವವರು
೬.ಆತ್ಮೀಯರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ
೭.ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬರಹಗಳು